phongdaotao@hcct.edu.vn
0868841179
ㅤVào ngày Tết Hàn thực 3/3 Âm lịch hàng năm, mỗi gia đình đều bận rộn chuẩn bị những đĩa bánh trôi, bánh chay. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết nguồn gốc, ý nghĩa của ngày này. Những miếng bánh trôi, bánh chay trắng, mịn, ngon, mát có ý nghĩa lớn trong ngày Tết Hàn thực của người Việt.
Nguồn gốc của Tết Hàn thực
Theo nghĩa chữ Hán – Việt thì Hàn là lạnh, thực là ăn, Tết Hàn thực là Tết ăn đồ lạnh. Tết Hàn thực có nguồn gốc từ thời Xuân Thu của Trung Quốc. Người Trung Quốc truyền tai nhau câu chuyện kể về vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong. Bên cạnh vua luôn có người hiền sĩ là Giới Tử Thôi trợ giúp và hiến kế. Một hôm lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi phải lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong, hỏi ra mới biết đem lòng cảm kích vô cùng.
Giới Tử Thôi đã theo phò vua Tấn Văn Công 19 năm với nhiều khổ cực, cùng vào sinh ra tử. Nhưng khi Tấn Văn Công giành lại được ngôi vương, trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu hĩnh cho những người có công nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì, nghĩ mình theo vua phò vua là chuyện nên làm. Ông đã đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm Tử Thôi. Nhưng là người không tham danh vọng, Tử Thôi nhất quyết không quay về lĩnh thưởng. Tấn Văn Công ra lệnh đốt rừng (muốn thúc ép Tử Thôi quay về). Không ngờ Tử Thôi quyết chí không ra, hai mẹ con cùng chịu chết cháy trong rừng.
Nhà vua vô cùng hối hận cho lập miếu thờ. Hàng năm đến ngày 3/3 Âm lịch là ngày chết cháy của hai mẹ con Giới Tử Thôi thì cấm dùng lửa để nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước, đây được coi là ngày Tết Hàn thực.
Ý nghĩa của bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn thực của người Việt
Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc, vào ngày này người Việt không thờ cúng Giới Tử Thôi hay kiêng lửa mà người Việt vẫn nấu nướng bình thường. Điều đặc biệt, người Việt còn sáng tạo nên bánh trôi, bánh chay với ý nghĩa tượng trưng đó là những thức ăn nguội – hàn thực.
Bánh trôi, bánh chay ngũ sắc. Nguồn: Internet
Hướng về cội nguồn
Tết Hàn Thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, trường tồn trong quá trình dựng nước và giữ nước, chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn. Vào ngày mùng 3/3 Âm lịch hằng năm, người dân đều ăn đồ nấu chín để nguội với tấm lòng thành kính nhất nhằm tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất, những vị anh hùng có công trong quá trình gìn giữ độc lập dân tộc.
Bánh trôi, bánh chay là đặc trưng của ngày lễ này. Từ xa xưa, bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca dân tộc như những món ăn đặc trưng phổ biến của người Việt. Hai thứ bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên bát nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên, rắc thêm chút hạt vừng rang trông rất đẹp mắt
Cũng có tích kể lại rằng bánh trôi bánh chay có từ thời Hùng Vương và tục làm hai thứ bánh này để nhắc nhớ về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ. Trăm viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng, là gốc tích “con Rồng cháu Tiên” của cộng đồng người Việt. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển.
Có thể nói rằng, ăn Tết Hàn thực cũng như ăn Tết Nguyên Đán truyền thống này đã ăn sâu vào tiềm thức và tâm khảm của từng con người Việt Nam, để rồi cứ đến ngày Tết Hàn thực, người người nhà nhà lại nô nức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay. Với mùi thơm phức của đỗ xanh, đường mật, không khí Tết Hàn thực dường như trở nên sôi động và ý nghĩa hơn.
Như vậy, bánh trôi bánh chay là những món ăn đặc trưng trong ngày Tết Hàn thực của người Việt với ý nghĩa hướng về cội nguồn dân tộc, tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất, những anh hùng có công trong quá trình dựng nước và giữ nước.
Người thực hiện: Trương Thu Hiền – Khoa Công nghệ chế biến
Nguồn tin: hcct.edu.vn
