Tiếp nối Lễ hội Novruz 2024, đại sứ quán Azerbaijan và đại sứ quán Kazakhstan lại tiếp tục phối hợp cùng trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức chương trình Novruz Bayram vào cuối tháng Ba vừa qua. Điều này cho thấy sự hợp tác, gắn kết bền chặt, tăng cường phát triển mối quan hệ văn hóa song phương giữa Azerbaijan, Kazakhstan và Việt Nam, trong đó hai nước Việt Nam và Azerbaijan đã có lịch sử hữu nghị rất lâu đời. Nhân dịp lễ đặc biệt này, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn ngài Shovgi Mehdizada – Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa Azerbaijan tại Việt Nam
Thưa ngài đại sứ, ngài có thể giải thích thêm với độc giả về ngày lễ Novruz Bayram được không?
Novruz Bayram là ngày lễ được yêu thích nhất ở Azerbaijan, được toàn thể dân cư trên khắp đất nước tổ chức. Đây cũng là một ngày lễ quan trọng đối với hơn 300 triệu người ở nhiều quốc gia khác nhau trên thế giới. Ngày 23 tháng 2 năm 2010, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã chính thức công nhận Ngày Quốc tế Novruz. Novruz có nghĩa là Năm Mới. Năm mới theo thiên văn học bắt đầu vào các ngày 20, 21 hoặc 22 tháng 3. Novruz là ngày lễ của thiên nhiên, của sự bình đẳng, đoàn kết, thấu hiểu, tình bạn, lòng khoan dung, sự trân trọng, hòa bình và thịnh vượng, của lòng biết ơn đối với thiên nhiên vì tất cả những gì thiên nhiên ban tặng cho con người.
Theo truyền thống, người dân bắt đầu chuẩn bị đón Novruz vào tháng cuối cùng của mùa đông và các hoạt động lễ hội sẽ kéo dài vài ngày sau khi Novruz đến, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới theo lịch mặt trời. Biểu tượng của Novruz chính là ngọn lửa, và một trong những nghi thức quan trọng nhất của lễ hội này là nhảy qua đống lửa. Phong tục hàng nghìn năm này mang ý nghĩa loại bỏ năng lượng tiêu cực. Ai mà muốn xây nhà cũng sẽ chọn đào móng vào đúng lễ Novruz vì họ tin rằng những điều tốt lành sẽ luôn đến với ngôi nhà được khởi công vào ngày này. Vào dịp lễ hội, các loại bánh kẹo đặc trưng của Novruz sẽ được mang ra. Tô màu trứng và thi đập trứng cũng là một phong tục phổ biến vào dịp Novruz, được cả trẻ em và người lớn thích thú hưởng ứng. Một biểu tượng quan trọng khác của Novruz Bayram là tiệc Novruz. Các gia đình sẽ chuẩn bị những món ăn truyền thống và đặc biệt là không thể thiếu
Ngài cũng đã trải qua nhiều cái Tết ở Việt Nam. Vậy nếu so sánh với Tết cổ truyền thì sẽ có những điểm giống và khác nhau nào, thưa ngài?
Novruz Bayram có nhiều điểm tương đồng với Tết Nguyên Đán của Việt Nam. Trước hết, cả hai ngày lễ này đều là để đón năm mới. Ở Azerbaijan, trong dịp Novruz, chúng tôi chúc những điều tốt đẹp cho năm mới. Đây cũng là ngày dành cho gia đình, là dịp đoàn viên. Những người trẻ sẽ đến thăm ông bà, cha mẹ và tưởng nhớ những người thân đã khuất. Chúng tôi cũng nấu các món ăn đặc trưng và chuẩn bị bánh kẹo truyền thống cho ngày lễ này. Nếu như Việt Nam có bánh chưng và các loại mứt thì Azerbaijan có Novruz Plov – được mệnh danh là “Vua của các món ăn” cùng với Lam Shishlik Kebab (món BBQ kiểu Azerbaijan), cùng với khay Kontra bao gồm các loại trái cây khô như mơ, nho và các loại hạt. Điểm khác biệt lớn nhất có lẽ là thời gian. Chúng tôi tổ chức Novruz vào cuối tháng Ba, trong khi bạn bè Việt Nam đón Tết vào tháng Một.

Được biết đây là lần thứ hai ông hợp tác với trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội để tổ chức lễ hội này. Điều gì khiến ngài quyết định chọn trường học làm địa điểm thay vì một nơi khác?
Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội là một trong những cơ sở giáo dục chuyên nghiệp nhất tại Việt Nam, chuyên đào tạo lực lượng lao động lành nghề về ẩm thực và du lịch. Chúng tôi mong muốn những người làm nghề tương lai có thể tìm hiểu về văn hóa, ẩm thực cũng như tình hữu nghị lịch sử giữa hai nước, khởi nguồn từ năm 1959 khi Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại đến thăm Azerbaijan. Các sinh viên của trường cùng với bạn bè của họ tại Azerbaijan sẽ tiếp tục duy trì và phát triển tình hữu nghị này. Ẩm thực là một trong những hình thức ngoại giao mạnh mẽ nhất. Với vai trò là đại sứ quán, chúng tôi luôn nỗ lực quảng bá ẩm thực Azerbaijan tại Việt Nam và ngược lại, giới thiệu ẩm thực Việt Nam đến Azerbaijan. Hai năm liên tiếp, chúng tôi đã tổ chức “Những ngày Việt Nam tại Azerbaijan” vào tháng Bảy – thời điểm Bác Hồ đến thăm Baku, với nội dung phong phú về ẩm thực. Ẩm thực Azerbaijan cũng giống như ẩm thực Việt Nam, rất phong phú và tinh tế.
Sau hai lần tổ chức lễ hội, ngài cảm nhận thế nào về bầu không khí của sự kiện?
Tôi cảm nhận được kết quả tích cực, điều này thúc đẩy tất cả chúng tôi tiếp tục thực hiện những nỗ lực mới. Tôi thấy sự quan tâm của sinh viên và các giảng viên khi họ mong muốn tìm hiểu nhiều hơn nữa.
Lễ hội lần này có gì đặc biệt hơn so với lần trước không, thưa ngài?
Năm nay, đầu bếp nổi tiếng thế giới người Azerbaijan là David Israfilov đã đến Việt Nam để tổ chức các hoạt động nấu ăn trong dịp Novruz, đồng thời tham gia Lễ hội BBQ Đại Dương Việt Nam lần đầu tiên cùng với đội ngũ đầu bếp quốc tế đến từ Serbia, Bắc Macedonia, Mauritius và Thổ Nhĩ Kỳ. Họ đã cùng sinh viên của trường chế biến các món ăn truyền thống của Novruz như Plov nổi tiếng và Lam Shishlik Kebab, đồng thời hướng dẫn các kỹ thuật nướng thịt bậc cao. Chúng tôi cũng đã mời nhiều vị khách quý đến tham dự buổi tối Novruz đầy ý nghĩa. Sự hợp tác này còn tiếp tục phát triển với sự tham gia tích cực hơn của ẩm thực và các đầu bếp Việt Nam trong các sự kiện ẩm thực quốc tế.

Đã sống tại Việt Nam nhiều năm, ông cảm nhận thế nào về không khí lễ hội và ẩm thực Việt Nam?
Như tôi đã nói trước đây, ẩm thực Việt Nam là một trong những nền ẩm thực phong phú và ngon nhất thế giới. Tôi yêu thích nhiều món ăn Việt Nam và luôn khuyến khích các nhà hàng phát triển tại Azerbaijan. Chúng tôi chứng kiến ngày càng nhiều công dân Azerbaijan đến thăm Việt Nam. Họ yêu thích ẩm thực Việt ngay từ lần đầu tiên thưởng thức. Các đầu bếp Việt Nam rất tài năng, cùng một món ăn nhưng các nhà hàng khác nhau lại có những cách chế biến và trình bày độc đáo, tạo nên sự đa dạng tuyệt vời trong trải nghiệm ẩm thực. Thời điểm tôi yêu thích nhất trong năm là những ngày Tết Nguyên Đán. Cũng giống như nhiều người Việt, tôi rất mong chờ Tết, khi đó tôi lại có cơ hội đến thăm gia đình bạn bè ở Việt Nam và thưởng thức nhiều món ăn truyền thống như bánh chưng, cơm chiên hải sản, phở và gà kho. Tôi cũng nhận thấy mỗi vùng miền ở Việt Nam đều có những món ăn đặc trưng riêng. Ngoài những món yêu thích của mình, tôi đặc biệt thích gà đen hầm và lẩu cá ở Hà Giang, bánh đa kê ở Bắc Ninh, các món hải sản ở Bình Định và Vũng Tàu.
Hiện tại, Azerbaijan và Việt Nam đang có những hợp tác nào trong các lĩnh vực văn hóa, kinh tế, du lịch và ngoại giao, thưa ngài?
Sau những sự kiện kỷ niệm quan trọng gần đây, như 40 năm chuyến thăm lịch sử của Lãnh tụ Quốc gia Azerbaijan Heydar Aliyev đến Việt Nam vào năm 2023 và 65 năm chuyến thăm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Baku vào năm 2024, chúng ta đang bước vào một giai đoạn đặc biệt trong quan hệ song phương. Năm nay, chúng tôi mong đợi những chuyến thăm cấp cao giữa hai nước, cùng với việc khởi động một số dự án kinh tế quan trọng, đóng vai trò thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa mối quan hệ hợp tác. Bên cạnh lĩnh vực kinh tế, du lịch, văn hóa và giáo dục cũng sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố tình hữu nghị giữa hai quốc gia.
Nguyễn Diệu Linh – Giảng viên khoa Ngoại ngữ